Literatura podaje, że za ok. 90 % przypadków infekcji dróg oddechowych odpowiadają wirusy. Za potocznie używanym przez pacjentów określeniem „przeziębienie” kryją się najczęściej infekcje wirusowe górnych dróg oddechowych, które wywołują rekcję zapalną mającą na celu wyeliminowanie patogenu (wirusa). Jednak należy pamiętać, że długotrwała lub nadmiarowa reakcja zapalna będzie dla organizmu groźna, a więc w celu leczenia „przeziębienia” konieczne jest wprowadzenie właściwego leczenia przeciwzapalnego. Pamiętać jednocześnie trzeba o tym, że w przypadku infekcji wirusowych podawanie antybiotyków nie znajduje uzasadnienia stając się obecnie jednym z głównych powodów narastającej antybiotykooporności.

Ze względu na podobieństwo objawów klinicznych infekcji dróg oddechowych wywoływanych przez wirusy, nie jest możliwe zidentyfikowanie czynnika etiologicznego wyłącznie w oparciu o badanie pacjenta. W ustaleniu czynnika sprawczego pomocne stają się dane epidemiologiczne – np. potwierdzony kontakt z osobą zakażoną. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 5 stycznia 2023 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. 2023, poz. 38), w POZ pojawiła się możliwość wykonywania szybkich testów antygenowych w kierunku grypy/COVID-19/RSV.

Testowanie pozwala na dokładniejszą diagnozę, a co za tym idzie trafniejszy dobór leczenia (np. decyzja o włączeniu leczenia p/wirusowego w przypadku rozpoznania grypy, uniknięcie stosowania niepotrzebnej antybiotykoterapii). Zidentyfikowanie czynnika wywołującego infekcję ułatwia podejmowanie decyzji o postępowaniu w stosunku do osób z otoczenia chorego, które są narażone na ciężki przebieg i powikłania.

Na test grypy/COVID-19/RSV kieruje lekarz POZ na podstawie badania i oceny stanu zdrowia pacjenta. Wykonanie testu antygenowego wskazane jest przede wszystkim u osób, które prezentują objawy kliniczne infekcji dróg oddechowych, szczególnie w sezonie wzmożonej zapadalności na grypę/COVID-19/RSV i należą do grup ryzyka ciężkiego przebiegu tych chorób i/lub rozwoju powikłań. Są to:

• dzieci poniżej 5 r.ż. (szczególnie poniżej 2. r.ż.)
• osoby starsze – powyżej 65. r.ż., ale ryzyko wzrasta już powyżej 50. r.ż.
• chorzy przewlekle na choroby układu oddechowego, układu sercowo-naczyniowego, nerek, wątroby, cukrzycę, choroby hematologiczne, neurologiczne, metaboliczne, nowotwory, inne
• kobiety w ciąży i w okresie połogu
• pacjenci w immunosupresji, w tym również zakażeni HIV
• dzieci przewlekle przyjmujące kwas acetylosalicylowy
• chorzy otyli (z BMI powyżej 40)
• pensjonariusze domów pomocy społecznej.

Test powinien być wykonany także u każdego pacjenta spoza ww. grup, jeśli objawy są nasilone,
a wykonanie testu będzie miało wpływ na postępowanie terapeutyczne.

Szybkie testy antygenowe pozwalają zastosować bardziej adekwatne leczenie i ograniczyć stosowanie antybiotyków. Prof. Agnieszka Mastalerz-Migas, konsultantka krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej, zaapelowała do lekarzy, aby ci nie wypisywali, a do pacjentów, aby nie oczekiwali wypisania antybiotyków w przypadku infekcji wirusowych.

Bibliografia:
Stanowisko konsultanta krajowego w dziedzinie medycyny rodzinnej dotyczące wykonywania szybkich testów antygenowych w kierunku grypy, COVID-19 i RSV w podstawowej opiece zdrowotnej z dnia 9 stycznia 2023 r.

https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2023/01/Stanowisko-KKMR_testy_3w1_09.01.23.pdf
https://pulsmedycyny.pl/infekcje-wirusowe-problem-terapeutyczny-to-zapalenie-a-nie-infekcja-1171088
https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/testy-combo-u-lekarza-rodzinnego-za-test-i-jego-wykonanie-zaplaci-nfz,8326.html
https://zdrowie.pap.pl/byc-zdrowym/grypa-rsv-covid-19-bezplatny-test-combo-w-przychodni