„Tak! Możemy zwalczyć gruźlicę”
Światowy Dzień Walki z Gruźlicą, obchodzony corocznie 24 marca, przypomina nam, że ta choroba jest wciąż jednym z największych zagrożeń dla zdrowia na całym świecie, powodując wiele zgonów każdego roku. Jednakże, warto pamiętać, że wczesne wykrycie gruźlicy przy obecnie dostępnej diagnostyce jest kluczowe i pozwala na wyleczenie choroby.
Święto zainicjowała Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w 1982 r. dla upamiętnienia odkrycia przez Roberta Kocha bakterii, które wywołują gruźlicę. To choroba zakaźna, wywołana przez prątki wchodzące w skład Mycobacterium tuberculosis complex. Zmiany gruźlicze mogą występować w różnych narządach ciała, ale najczęstszą postacią choroby jest gruźlica płuc. Prątkujący chorzy na gruźlicę płuc stanowią źródło zakażenia dla osób ze swego otoczenia.
Na świecie gruźlica jest jednym z najważniejszych wyzwań zdrowia publicznego. W 2021 r. (ostatnie kompletne dane) na świecie na gruźlicę zachorowało, zgodnie z szacunkami Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) 10,6 mln osób: 6 mln mężczyzn; 3,4 mln kobiet i 1,2 mln dzieci. Liczba zachorowań wykrytych i wpisanych do raportów była znacznie mniejsza – 6,4 mln. Istnieje przypuszczenie, że u 3 mln osób gruźlica nie została zdiagnozowana i nie była leczona, a choroba ta nadal pozostaje jednym z najgroźniejszych zabójców zakaźnych na świecie.
Polska należy do krajów o średniej zapadalności na gruźlicę. Chorują głownie osoby dorosłe, które miały styczność z chorobą w młodości, a zachorowanie należy wiązać z obniżoną odpornością. Rzadko występują zachorowania u dzieci oraz młodzieży dzięki szczepieniom ochronnym. W 2021 roku zarejestrowano 3 704 zachorowania na gruźlicę, czyli 316 przypadków gruźlicy więcej niż w roku poprzednim. Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci wynosiła w 2021 roku 9,7 na 100 000 ludności. Najwyższa zapadalność na te chorobę utrzymuje się od lat głównie w województwie lubelskim, mazowieckim i świętokrzyskim. Już wiadomo ze wstępnych szacunków, że w 2022 roku liczba zarejestrowanych przypadków gruźlicy i zapadalność wzrosła w porównaniu z rokiem 2021, co świadczy prawdopodobnie o ustępowaniu niekorzystnego wpływu pandemii COVID-19 na wykrywanie i zgłaszanie nowych zachorowań.
Gruźlica płuc jest całkowicie i trwale uleczalna, jeśli jest wcześnie wykryta i prawidłowo leczona. U większości ludzi zakażonych nie dochodzi na szczęście do rozwoju choroby, a jedynym objawem przebytego zakażenia jest dodatni odczyn tuberkulinowy lub dodatni wynik testu IGRA.
Szczepionka BCG przeciw gruźlicy jest jedną z najstarszych znanych szczepionek. Stosowana jest od 100 lat. Największą korzyścią ze szczepienia BCG jest znaczna redukcja ryzyka najcięższych postaci gruźlicy (gruźlica rozsiana i gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) i znacznie zmniejsza ryzyko jakiegokolwiek zachorowania na tę chorobę u dzieci. Nie stosujemy tej szczepionki u dorosłych.
Cel Światowej Organizacji Zdrowia, przedstawiony w “End TB Strategy” to zmniejszenie do 2030 roku liczby zgonów z powodu gruźlicy na świecie o 90% w porównaniu z rokiem 2015 oraz globalne obniżenie w tym czasie o 80% zapadalności na gruźlicę. Do poprawy sytuacji epidemiologicznej gruźlicy mogą przyczynić się nowe leki, które pozwalają skrócić czas leczenia gruźlicy i zwiększają skuteczność terapii. Postęp w walce z gruźlicą zależy także od badań diagnostycznych. Sekwencjonowanie nowej generacji (next-generation sequencing, NGS) umożliwia szybkie wykrywanie genów oporności na leki. Opracowywane są także testy do wykrywania gruźlicy w najwcześniejszej fazie. Sztuczna inteligencja wykorzystywana jest do szybkiej i masowej diagnostyki radiologicznej gruźlicy. Od wielu lat prowadzone są intensywne badania opracowania nowej szczepionki przeciw gruźlicy. Z danych z sierpnia 2020 roku wynika, że na różnych etapach badań klinicznych jest obecnie 14 różnych preparatów szczepionkowych.
Gruźlicę można wykryć poprzez: test skórny, prześwietlenie klatki piersiowej, badania plwociny badania krwi lub moczu.
W walce z gruźlicą bardzo ważna jest profilaktyka, ponieważ pozwala zapobiegać rozprzestrzenianiu się choroby i zmniejsza ryzyko zakażenia. Najważniejszymi metodami profilaktyki są: regularne badania, szczepienia (szczepienie BCG jest skuteczną metodą prewencji), unikanie kontaktu z osobami chorymi, higiena osobista i otoczenia, zdrowy styl życia (zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna i unikanie palenia i nadmiernego spożywania alkoholu).
Najważniejszym działaniem zapobiegającym transmisji zakażenia jest szybkie wykrywanie chorych i ich właściwe leczenie. Dlatego tak ważne jest, aby osoba z objawami gruźlicy zgłosiła się do lekarza.
Źródło:
https://spzzlo.pl/pl/swiatowy-dzien-walki-z-gruzlicabr24-marca
https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/24-marca—swiatowy-dzien-gruzlicy-tak-mozemy-zwalczyc-gruzlice